ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ : ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΡΟΣ ΜΙΜΗΣΗ
–
By:
Vasilis Ioannou
Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, δεν βασίζεται αποκλειστικά στα εθιμοτυπικά κατάλοιπα των προγόνων μας, που αποκαλύπτονται συνεχώς. Με τον όρο πολιτισμό, μπορούμε να προσδιορίσουμε τον τρόπο ζωής, τον τρόπο σκέψης, καθώς και τη διατροφή απ΄το παρελθόν ως και σήμερα.
Από πολλές ανασκαφές, έχουν βρεθεί αμέτρητα αρχαία υψηλής τέχνης, που χρησιμοποιούνταν στη διατροφή, καθορίζοντας τη βιολογική ύπαρξη του ανθρώπου, αλλά και την οικονομική, κοινωνική και θρησκευτική οντότητα αυτού.
Στην εποχή μας, όπου το σουβλάκι και το fast food έχουν μπει στις διατροφικές μας συνήθειες, έχει αλλοιωθεί η έννοια της παράδοσης, θεωρώντας ότι, η οργάνωση ενός γεύματος αρχαίας διατροφής, αποτελεί πολιτιστική εκδήλωση. Θεωρώ ότι ο παραδοσιακός τρόπος ελληνικής διατροφής διασώζει τη δίαιτα και τις διατροφικές συνήθειες των Αρχαίων Ελλήνων αν δώσουμε δε σημασία σε αυτή τη παράδοση και κληρονομιά, θα βελτιώσουμε ποιοτικά τη ζωή μας. Ο Ιπποκράτης έλεγε : «Η τροφή να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου, η τροφή σου.».
Χαρακτηριστικό της αρχαίας διατροφής ήταν η λιτότητα,καθώς εξαρτιόταν αποκλειστικά από την ισχύ της αγροτικής παραγωγής. Το γεύμα των αρχαίων ξεκινούσε με την ανατολή του ηλίου, καταναλώνοντας ψωμί βουτηγμένο σε κρασί, το οποίο το ονόμαζαν «ακράτισμα». Σε μερικά σπιτικά όπου υπήρχε μεγαλύτερη άνεση, το ακράτισμα συνοδευόταν από ελιές, σύκα ή κάποιον άλλον καρπό. Το μεσημεριανό γεύμα λεγόταν «άριστον» και ήταν ένα απλό γεύμα, κατά το οποίο συνήθιζαν να τρώνε ψάρια, όσπρια, ή πρόχειρα φαγητά, όπως ψωμί, τυρί, ελιές, αυγά, ξηρούς καρπούς και φρούτα, καθώς έτρωγαν ξανά πριν το βραδινό φαγητό, που ήταν γνώστο και ως «εσπέρισμα». Στο τέλος της ημέρας, το πλουσιοπάροχο «δείπνον», είχε τη τιμητική του. Σήμερα, οι περισσότεροι γιατροί συμβουλεύουν το βραδινό μας γεύμα να είναι ελαφρύ και να το καταναλώνουμε πριν από τις 20:00. Κι όμως, για τους αρχαίους, το δείπνο ήταν το βασικό γεύμα της ημέρας και το έτρωγαν μόνο μετά τη δύση του ηλίου! Μάλιστα, αυτό το γεύμα ήταν πλούσιο και συνοδευόταν από επιδόρπια, τα λεγόμενα «τραγήματα», που μπορεί να ήταν φρούτα φρέσκα ή ξηρά, κυρίως σύκα, καρύδια, σταφύλια ή γλυκά με μέλι.
Μια από τις αδυναμίες των αρχαίων ήταν στα δημητριακά, στο σιτάρι και στο κριθάρι. Ο Όμηρος ονομάζει τους ανθρώπους ψωμοφάγους, υποστηρίζοντας ότι ο άρτος είναι αναντικατάστατος σε όλες τις μορφές του. Το ψωμί από σιτάρι, ο λεγόμενος «άρτος», το έτρωγαν οι πιο εύποροι, ενώ με νόμο που είχε θεσπίσει ο Σόλωνας, οι Αθηναίοι μπορούσαν να καταναλώσουν άρτο, μόνο σε γιορτές. Οι περισσότεροι Έλληνες κατανάλωναν ένα κριθαρένιο ψωμί, ζυμωμένο από κριθάλευρο με γάλα, που το ονόμαζαν «μάζα». Ωστόσο, οτιδήποτε συνόδευε το ψωμί, όπως χόρτα, ψάρια, ελιές, κρέας κτλ, το ονόμαζαν «όψον». Για τους πιο εύπορους βέβαια, υπήρχαν διάφορες ποικιλίες ψωμιού, στων οποίων τη ζύμη προσέθεταν δυόσμο, κολίανδρο, κάρδαμο, βασιλικό θυμάρι και μέντα. Ένας αρτοποιός του 1ου αιώνα μ.Χ., ο Πάξαμος, έφτιαξε σκληρά κομμάτια ψωμιού για να βουτούν στο κρασί, και κάπως έτσι γεννήθηκαν τα παξιμάδια.
Η αδυναμία των αρχαίων για το κρέας ήταν γνωστή, ωστόσο κατανάλωναν και πολλά ψάρια, έχοντας ιδιαίτερη προτίμηση στα χέλια, τις σαρδέλες και τις αντσούγιες. Συγκεκριμένα, μια σημαντική πρώτη ύλη ήταν ο «γάρος», μια σάλτσα, στην οποία έθαβαν ψάρια μέσα σε αλάτι και τα άφηναν μέσα σε αυτό επί τρεις μήνες, ώστε να υποστούν ζύμωση. Στη συνέχεια, έπαιρναν το υγρό που είχαν αφήσει τα ψάρια, το σούρωναν, κι έτσι είχαν τον γάρο.
Δεδομένου του ότι δεν υπήρχε πρόσβαση σε ψυγεία εκείνη την εποχή, κι επομένως δεν μπορούσαν να διατηρήσουν τα τρόφιμα, παρά μόνο με το πάστωμα (όπως την παρασκευή του «γάρου») και το κάπνισμα, επικράτησε η συνήθεια να σφάζουν κάθε Σάββατο ένα κατσίκι ή αρνί ή πρόβατο και να το ψήνουν στην κεντρική πλατεία, μοιράζοντάς το σε οικογένειες.
Αν λάβουμε υπόψη ότι δεν υπήρχε η πρόσβαση στα αντικείμενα που υπάρχουν σήμερα, ώστε να διαχειρίζονται κατάλληλα τα τρόφιμα, μπορούμε να πούμε ότι σέβονταν και εκτιμούσαν την πρώτη ύλη, ώστε να μπόρουν να την διαχειριστούν με απόλυτη σύνεση και ευστροφία. Κλείνοντας δεν θα ήταν υπέρβολη εαν υποστηρίζαμε ότι αυτού του είδους η διατροφή με τις απαραίτητες προσαρμογές στην εποχή μας είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση!
We care about our mobile visitors, so we designed our site friendly for them.
